แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน

กบน้อยผู้มีจิตใจดี บางครั้งไม่เฉลียวใจว่านกกระยางหวังเข้ามาตีสนิทเป็นเพื่อนใหม่ เพื่อหวังผลประโยชน์จะเอาตนเป็นอาหาร นิทานเรื่องนี้จึงสอนให้รู้ว่าเราควรมีการไตร่ตรอง อย่าหลงเชื่อคำใครง่ายๆ แม้จะเห็นด้วยตา แต่ก็ต้องใช้ความคิดวิเคราะห์ ฟังคำเตือนของเพื่อนคนอื่นๆ ด้วย 

"เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน" ประเด็นหลักของการนำเสนอในเล่มนี้ เป็นการะดมไอเดียจากเครือข่ายภาคีแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สู่กระบวนการทำงาน 5 ปฏิบัติการ เริ่มจากปฏิบัติการยกกำลังสุขทุกวัยด้วยการอ่าน, ปฏิบัติการสร้างแกนนำ "คนชวนอ่าน" เพื่อขยายนักอ่านมากขึ้น, ปฏิบัติการผลักดัน อสม. ที่มีความใกล้ชิดกับชุมชนนำการอ่านเข้าสู่เด็กปฐมวัย, ปฏิบัติการให้ อบต. ส่งเสริมหนังสือและการอ่านเข้าสู่ท้องถิ่น และปฏิบัติการสุดท้าย ระดมทุนงานสวสัดิการด้านหนังสือสำหรับเด็กปฐมวัย

"ปักธง" เป็นการรายงานผลลัพธ์ของโครงการติดตามและประเมินผลภายในแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่านประจำปี 2558 โดยประเมิน 2 ด้าน คือ ประเมินผลเพื่อการพัฒนา เน้นการแสวงหาความรู้จากการประเมิน เพื่อนำไปขับเคลื่อนงานพัฒนาการอ่านให้ก้าวหน้าต่อเนื่อง และการประเมินผลเพื่อเสริมสร้างพลัง ใช้รูปแบบการถอดบทเรียนจากการทำงานของภาคีเครือข่ายส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านต้นแบบ 11 พื้นที่ เพื่อขยายผลสื่อสารกับสังคมเพื่อสร้างพลังการอ่านในอนาคต

"การอ่านมหัศจรรย์แห่งสุขภาพ-สุขชีวิต" นำเสอข้อมูลเชิงอ้างอิงมาจากผลการวิจัยหลากหลายสาขาว่า การอ่านเป็นหนึ่งในความสุขของชีวิตที่มาพร้อมกับประโยชน์ต่อสุขภาพที่ดี เด็กที่อ่านหนังสือ 15 นาทีต่อวัน จะรู้คำศัพท์มากกว่า 1 ล้านคำต่อปี ช่วยเสริมสร้างพัฒนาการทางสมอง พัฒนาการทักษะการคิดเพื่อชีวิตที่สำเร็จ หรือ EF ซึ่งเป็นกระบวนการคิดของสมองส่วนหน้าที่สำคัญมากกว่า IQ และ EQ ผู้ที่อ่านหนังสือยังมีแนวโน้มว่าจะสุขภาพดีมากกว่าผู้ที่ไม่อ่านหนังสือถึงร้อยละ 33 นอกจากนี้การอ่านยังช่วยคลายเครียด ทำให้หลับสบาย

ศูนย์วิจัยและพัฒนานวัตกรรมการอ่าน ได้สืบค้นและรวบรวมแนวคิดและผลงานที่โดดเด่นของนวัตกรรมส่งเสริมการอ่านนานาประเทศ อาทิ โครงการส่งเสริมการอ่านสำหรับผู้สูงอายุ ในประเทศสิงค์โปร์, หอสมุดแห่งชาติสำหรับเด็กและเยาวชน ที่ประเทศเกาหลี, ห้องสมุดเอทีเอ็มที่ประเทศจีน ซึ่งให้บริการยืมและคืนหนังสือได้ตลอด 24 ชั่วโมง รวมถึงการอ่านหนังสือ เพื่อเลื่อนตำแหน่งตำรวจในประเทศเม็กซิโก โดยต้นแบบนวัตกรรมเหล่านี้ จะช่วยสร้างแรงบันดาลใจให้นักอ่านไทยขับเคลื่อนเมืองไทยให้เป็นนครแห่งการอ่านต่อไป

บทกวีกลางดวงใจ ได้คัดสรรบทกวี 108 บท โดยคุณชมัยภร แสงกระจ่าง ซึ่งล้วนเป็นบทกวีที่สร้างความรื่นรมย์ โศกซึ้ง สะเทือนใจ อิ่มเอมและเบิกบาน เพื่อให้นักอ่านได้เติมเต็มพลังแห่งความสุข รักษาสุขภาวะทางกายและใจด้วยบทกวี ดั่งประหนึ่งเปรียบเปรยกับความเชื่อโบราณของชาวอียิปต์ว่า การเขียนบทกวีบดผสมลงในน้ำดื่ม จะมีพลังลึกลับในการรักษาความเจ็บป่วยได้

ในยุคสังคมออนไลน์ การเสพสื่ออย่างมากมาย หนังสือและการอ่าน กลายเป็นสิ่งที่หลายคนหลงลืม การสร้างวัฒนธรรมการอ่าน...สร้างการอ่านให้เป็นวัฒนธรรม จึงต้องอาศัยพลังจากทุกฝ่ายในสังคม เพราะการอ่านช่วยขัดเกลาอารมณ์ บ่มเพาะสติปัญญาและคุณธรรมความดีงามให้กับทุกวัยของสังคม

การอ่านหนังสือให้เด็กฟัง ต้องเริ่มจากถือหนังสือให้มั่นคง ให้เด็กเห็นรูปภาพและตัวหนังสืออย่างชัดเจน ผู้ใหญ่ต้องอ่านออกเสียงอย่างชัดถ้อยชัดคำ มีการเคลื่อไหวหนังสือและอริยาบทของผู้อ่านอย่างเป็นธรรมชาติ การอ่านหนังสือให้เด็กฟังช่วยพัฒนาทักษะทางภาษา พัฒนาสมอง พัฒนาอารมณ์ และเสริมสร้างจินตนาการให้เด็กๆ

หนังสือภาพ คือตัวช่วยเสริมสร้างพัฒนาการด้านต่าง ๆ ของเด็กปฐมวัย (แรกเกิด - 6 ปี) ภาษาที่สละสลวยช่วยพัฒนาทักษะด้านภาษา เสริมสร้างสติปัญญา ส่วนรูปภาพสีสันสดสวย เห็นภาพอย่างเป็นรูปธรรม ส่งผลให้เด็กมัฒนาการด้านอารมณ์ สังคม และจริยธรรม

ทิ้งขยะที่ไหน (ฉบับเด็กผู้หญิง) เล่มนี้เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อพัฒนาพฤติกรรมเชิงบวกให้กับเด็กออทิสติก เนื้อเรื่องตัวละครเอกเป็นเด็กผู้หญิง ให้เด็กได้เรียนรู้และรู้จักปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ต่างๆ ของสังคม โดยสถานการณ์นี้คือการทิ้งขยะให้ถูกที่ การอยู่โรงเรียนต้องช่วยกันดูแลความสะอาด 

ทิ้งขยะที่ไหน เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อพัฒนาพฤติกรรมเชิงบวกให้กับเด็กออทิสติก สามารถปรับตัวเข้ากับสถานการณ์ต่างๆ ของสังคม อยู่โรงเรียนต้องช่วยกันดูแลความสะอาด ทิ้งขยะให้ถูกที่ถูกทาง

ผมแปรงฟันทุกวัน เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อส่งเสริมพัฒนาการให้กับเด็กออทิสติก ให้สามารถดูแลตนเองได้ ด้วยการนำเสนอด้านภาษาและรูปภาพที่แสดงพฤติกรรมการดูแลรักษาสุขภาพช่องปากและฟันที่ถูกวิธี

หนูแปรงฟันทุกวัน เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อส่งเสริมพัฒนาการให้กับเด็กออทิสติก สามารถดูแลตนเองได้ ด้วยการนำเสนอด้านภาษาและรูปภาพที่แสดงพฤติกรรมการดูแลรักษาสุขภาพช่องปากและฟันที่ถูกวิธี

ผมไปตัดผม เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อส่งเสริมพัฒนาการให้กับเด็กออทิสติก ให้เรียนรู้ว่าธรรมชาติของคนเราว่าผมต้องยาว และเมื่อผมยาวต้องไปตัดผมที่ร้านตัดผม

หนูไปตัดผม เป็นนิทานเรื่องเล่าทางสังคม ( Social Story) เพื่อส่งเสริมพัฒนาการให้กับเด็กออทิสติก ให้เรียนรู้ว่าธรรมชาติของคนเราว่าผมต้องยาว และเมื่อผมยาวต้องไปตัดผมที่ร้านตัดผม