แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน

อ.สมบูรณ์ ศิงฆมานันท์ หนึ่งในผู้ร่วมก่อตั้งวรรณกรรมสำหรับเด็ก มศว. ได้เล่าถึงแรงบันดาลใจในการริเริ่มวรรณกรรมสำหรับเด็ก เพื่อปลูกฝังนิสัยรักการอ่าน ซึ่งเป็นประตูบานแรกที่สร้างจินตนาการให้กับเด็ก  จากจุดเริ่มต้นในการทำอาชีพครูที่บ้านเกิด ณ โรงเรียนสตรีพัทลุง  กระทั่งได้มาเป็นครูประจำที่โรงเรียนสวนกุหลาบ และได้เรียนต่อปริญญาโท ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (มศว.) และย้ายมาเป็นอาจารย์ประจำอยู่ที่มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒเต็มตัวกว่า 30 ปี  ระหว่างที่ทำงานเป็นอาจารย์อยู่นั้น อ.สมบูรณ์ พบว่าเด็กๆ ในชนบทมีความขาดแคลนหนังสืออยู่มาก  จึงก่อตั้ง “โครงการหนังสือเพื่อเด็กชนบท” ขึ้น  และขยายการทำงานเป็น “ห้องสมุดฉบับกระเป๋า” ที่ถูกออกแบบให้เป็นชั้นวางหนังสือแบบพกพาที่เปิดออกมามีหนังสืออยู่ในนั้น  เพื่อเปิดโอกาสให้เด็กได้มีหนังสือดี ๆ อ่านกัน

การอ่านหนังสือให้เด็กฟังหรือการให้เด็กอ่านหนังสือเองมีความสำคัญมาก แต่การเล่นกับเด็กก็มีความสำคัญไม่แพ้กัน เพราะการเล่นกับเด็กจะช่วยในเรื่องพัฒนาการทางด้านอารมณ์ ปฎิสัมพันธ์ทางสังคม ทักษะทางภาษาและทักษะการใช้กล้ามเนื้อ The Reading อ่านสร้างสุข โดย อาจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ ในตอนที่ 3 นี้ อาจารย์เกริก จะมาสอนเทคนิคการเล่านิทานด้วยการพับผ้าเช็ดหน้าที่ทั้งสนุก ตื่นเต้นและสร้างสรรค์ ซึ่งเทคนิคการเล่านิทานวิธีนี้จะช่วยเสริมในเรื่องจินตนาการของเด็กๆ และสร้างสีสันความแปลกใหม่ของการเล่านิทาน ที่จะดึงดูดความสนใจจากเด็กๆ ให้มีส่วนร่วมและสนุกไปกับนิทานได้เป็นอย่างดี

พ่อแม่ ผู้ปกครองและครูผู้สอนควรประดับประดาตัวเองด้วยนิทาน ด้วยการสร้างความเคยชินและศึกษาเรื่องราวในนิทานเรื่องนั้นๆ ก่อนที่จะนำมาเล่าให้เด็กๆ ฟัง เพราะการอ่านนิทานให้สนุกมีเสียงหัวเราะและรอยยิ้มนั้นจะเป็นเครื่องมือช่วยปลูกฝังทั้งความดีงาม การรักการอ่านและความผูกพันในเรื่องราวของหนังสือให้กับเด็กๆ ได้ The reading อ่านสร้างสุข กับ อาจารย์เกริก ยุ้นพันธ์ ตอนที่2 อาจารย์เกริก จะมาแนะนำเทคนิควิธีการอ่านนิทานที่จะช่วยเพิ่มอรรถรสและดึงความสนใจจากเด็กๆ ให้มีส่วนร่วมในการฟังนิทานให้สนุกมากขึ้น ด้วยนิทานเรื่องมาร์สแมนกับยายเช้า ตอน ปราบปีศาจบุหรี่ ซึ่งเป็นหนึ่งในผลงานของอาจารย์เกริก

หนังสือกับมนุษย์ทุกชาติทุกภาษา มีความสำคัญกับชีวิตการเดินทางของมนุษย์ The reading อ่านสร้างสุข กับ อาจารย์ เกริก ยุ้นพันธ์ เจ้าของผลงานนิทานสำหรับเด็กเรื่องมาร์สแมนกับยายเช้าและผู้ก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ล้านของเล่นเกริกยุ้นพันธ์ อาจารย์เกริกมีความผูกพันกับหนังสือมาตั้งแต่เล็กจากการได้ฟังนิทานของคุณแม่และมีความรักในศิลปะ จนกระทั่งได้กลายมาเป็นครูสอนศิลปะและเขียนนิทานสำหรับเด็กจนได้รับรางวัลนอมา(NOMA) ที่ประเทศญี่ปุ่น อาจารย์เกริกมีความเชื่อว่าการปลูกฝังการอ่านหนังสือให้กับเด็กเป็นเรื่องที่งดงาม  เพราะสิ่งต่างๆ ในหนังสือจะเป็นตัวบ่มเพาะให้เด็กคนนั้นเติบโตขึ้นมาเป็นคนที่มีคุณภาพ ไม่ว่าจะทำอาชีพใดก็ตาม

ทุกครั้งที่เราเผชิญกับความทุกข์ ความคิดและตัวของเราเอง คือ เพื่อนที่คลายความทุกข์ที่ดีที่สุด วันทุกข์ที่ผ่านพ้น หนังสือรวมเรื่องสั้นที่จะช่วยเป็นยาใจและคลายทุกข์ให้กับผู้อ่านผ่านตัวละครต่างๆ ที่เกิดจากขบวนการการเขียนระบายความความทุกข์ของผู้เขียน จนเกิดเป็นเรื่องราวที่สวยงามและแตกต่างกัน16เรื่อง ซึ่งได้ผ่านการคัดเลือกจากผู้ทรงวุฒิทั้งด้านของสุขภาพจิตและผู้ทรงคุณวุฒิทางด้านการเขียนวรรณกรรม โดยแต่ละเรื่องมีจุดเด่นคือปมที่ถูกคลี่คลายเพื่อคลายความทุกข์ทั้งในระดับบุคคล ครอบครัว รวมไปถึงผู้ที่มีปัญหาทางสุขภาพจิต

โอโห้! ผักสวนครัวของคุณตามีเยอะจัง! แถมผักพวกนี้ยังมีประโยชน์มากมายและไร้ยาฆ่าแมลงอีกด้วย เหมียวเหมียวแมวส้มบ้านคุณตาก็มาช่วยคุณตาเก็บและปลูกผักกันอย่างสนุกสนาน สวนผักของตา นิทานภาพสีสันสวยงาม โดย คุณระพีพรรณ พัฒนาเวชและวาดภาพโดย คุณอุษา บรรจงจัด จัดทำขึ้นเพื่อปลูกฝังพฤติกรรมและวัฒนธรรมการอ่านให้เข้าถึงเยาวชนและครอบครัวที่มาพร้อมกับความรู้ใกล้ตัวเรื่องพืชผักสวนครัว ที่ผู้ใหญ่อ่านได้ เด็กๆ ได้อ่านยิ่งดี

N/A

จนถึงตอนนี้ สถานการณ์วิกฤตโควิด19 ยังไม่มีทีท่าว่าจะทุเลาลงเพราะไวรัสมีการกลายพันธุ์ออกเป็นหลายสายพันธุ์ ทำให้สถานการณ์ของโรคระบาดโควิด19 มีความรุนแรงมากขึ้นและทำให้การรักษาโรคยากขึ้นไปอีก  การจะสื่อสารและอธิบายกับเด็กให้พวกเขาเข้าใจถึงความน่ากลัวของโรคระบาดและเห็นถึงความสำคัญของการตั้งการ์ดป้องกันตัวเองจากโรคร้าย ด้วยคำพูดจากผู้ใหญ่เพียงอย่างเดียวดูจะไม่เพียงพอ The Reading อ่านสร้างสุข คลิปวิดีโอ การใช้นิทานภาพเรื่องอีเล้งเค้งโค้ง อยู่บ้านต้านโควิด ที่เป็นตัวกลางในการสื่อสารโน้มน้าวและอธิบายให้แก่เด็กๆ เข้าใจถึงความน่ากลัวของโรคโควิด19 โดยนิทานภาพจะทำให้พวกเขาเห็นภาพและเกิดความเข้าใจถึงสถานการณ์มากขึ้น พร้อมทั้งเห็นความสำคัญของการป้องกันและดูแลตัวเองในช่วงวิกฤตโรคระบาดโควิด19 ได้อย่างสร้างสรรค์

The Reading อ่านสร้างสุข กับ ครูปรีดา ปัญญาจันทร์ ครูสอนศิลปะ นักแต่งนิทาน นักวาดภาพประกอบนิทานและนักวิชาการอิสระ คุณครูปรีดาได้ใช้ศิลปะในการรังสรรค์นิทานให้กลายเป็นเครื่องมือเพื่อการสื่อสารและสร้างจินตนาการร่วมกันระหว่างเด็กๆ และผู้ใหญ่ โดยใช้คำง่ายๆ ที่สามารถเล่าเรื่องราวจากสิ่งที่เป็นนามธรรมให้เด็กๆ เข้าใจได้และเมื่อเด็กๆ อ่านง่าย พวกเขาก็จะค่อยๆ รักการอ่านไปในตัว คุณครูปรีดายังได้ให้คำแนะนำกับคุณพ่อคุณพ่อที่สงสัยว่าจะเล่านิทานให้ลูกฟังยังไงให้สนุก กุญแจสำคัญก็คือ เพียงแค่คุณพ่อคุณแม่เริ่มเล่านิทานให้ลูกฟัง เสียงของคุณพ่อคุแม่ก็คือ เสียงจากสวรรค์แล้ว การเล่านิทานให้ลูกฟังทุกคืนถือเป็นการช่วยเสริมพัฒนาการทางด้านสติปัญญาของลูกและฝึกพัฒนาการเล่านิทานของผู้ปกครองไปในตัว รวมไปถึงความผูกพัน ความใกล้ชิดที่จะเกิดขึ้นระหว่างทางแห่งการสร้างความสุขร่วมกัน   

คลิปวิดีโอ The Reading อ่านสร้างสุข กับนิทานเรื่องพระจันทร์อยากมีเพื่อน โดย ครูปรีดา ปัญญาจันทร์ ที่ได้แรงบันดาลใจมาจากการตัดกระดาษไปพร้อมๆ กับการเล่านิทาน จนเกิดเป็นไอเดียในการแต่งนิทานเรื่องพระจันทร์อยากมีเพื่อนขึ้น นิทานเรื่องพระจันทร์อยากมีเพื่อน เป็นนิทานที่มีการใช้เทคนิคการพับและตัดกระดาษเข้ามาช่วยเสริมอรรถรสในการเล่าเรื่องที่จะทำให้เด็กๆ เกิดการจินตนาการตาม มีความรู้สึกสนุกและนำตัวเองความไปมีส่วนร่วมในนิทานมากขึ้น รวมถึงจะได้ฝึกทักษะการคิดวางแผนในกิจกรรมการตัดกระดาษให้เป็นรูปดาวล้อมเดือน ซึ่งจะช่วยให้เด็กๆ มีพัฒนาการการใช้กล้ามเนื้อมือและสายตาที่ประสานกัน

นิทานภาพเรื่องเม่นหลบฝน โดย ครูปรีดา ปัญญาจันทร์ ที่ได้รับรางวัลและได้รับการแปลเป็นภาษาต่างประเทศหลายภาษา เม่นหลบฝนเป็นนิทานภาพที่ไร้ตัวหนังสือแต่สามารถพูดคุยและเล่าเรื่องให้เด็กๆ เข้าใจได้ ด้วยการใช้ภาพและสัญลักษณ์ในหนังสือสื่อสารกับเด็กและด้วยภาพในนิทานจะเป็นตัวกระตุ้นให้เด็กฝึกเปล่งคำพูดออกมาและยังเปิดกว้างให้เด็กๆ ได้หัดจินตนาการตามภาพ หนังสือนิทานภาพประเภทไร้ตัวหนังสือนี้จะเป็นตัวช่วยอย่างดีในการฝึกให้เด็กมีพัฒนาด้านทักษะทางภาษาและการพูด รวมถึงฝึกการใช้ความคิดและเปิดกว้างทางจินตนาการของเด็กได้อย่างสร้างสรรค์ 

“เด็กทุกคนชอบหนังสือ ป้ากุล ยืนยัน” The reading อ่านสร้างสุข โดย รศ. กุลวรา ชูพงศ์ไพโรจน์ หรือ “ป้ากุล” ข้าราชการบำนาญสาขาวรรณกรรมสำหรับเด็กมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ อดีตบรรณารักษ์และครูสอนภาษาไทย ป้ากุลมีความเชื่อว่าถ้าหากเด็กทุกคนได้เสพศิลปะในนิทานสำหรับเด็กแล้ว พวกเขาจะเติบโตขึ้นมามีจิตใจที่อ่อนโยน ในผลงานนิทานแต่ละเรื่องที่ป้ากุลแต่งล้วนได้รับแรงบันดาลใจมาจากหลานๆ ซึ่งมีส่วนร่วมในการแสดงความคิดเห็นและใช้จินตนาการในการแต่งนิทานร่วมกัน อีกทั้งยังทำให้ป้ากุลกล้าที่จะวาดภาพ โดยนิทานของป้ากุลส่วนใหญ่แล้วจะใช้เทคนิคการพับกระดาษและใช้ภาพศิลปะในนิทานเป็นตัวเล่าเรื่อง เพื่อปลูกฝังคุณธรรมและการรักการอ่านให้แก่เด็กๆ

การเล่านิทานและการผลิตสื่อที่เข้าใจง่าย เช่น การวาดรูปและการพับกระดาษประกอบการเล่านิทานให้เด็กฟังจะเป็นประโยชน์อย่างยิ่งกับเด็กๆ เพราะเด็กๆ จะได้ทั้งประโยชน์จากการใช้กล้ามเนื้อมือ การพัฒนาทักษะการคิด การวางแผนและยังมีความผูกพันกับตัวละครในเรื่อง The Reading อ่านสร้างสุข โดย รศ.กุลวรา ชูพงศ์ไพโรจน์ Ep.2 ในคลิปวิดีโอที่สองนี้ ป้ากุล จะมาเล่านิทานพร้อมทั้งแนะนำการออกเสียงภาษาไทยที่ถูกต้องด้วยเรื่อง ทำไม ช.ช้าง จมูกยาว กับเทคนิคการเล่านิทานที่มีทั้งการพับกระดาษและการร้องเพลงมาช่วยหนุนพลังรักการอ่าน ซึ่งเด็กๆ จะได้ทั้งความรู้เรื่องการออกเสียงภาษาไทยที่ถูกต้องและยังได้ฝึกการใช้ความคิดสร้างสรรค์ผ่านทางภาพศิลปะในนิทานและการพับกระดาษ

หนังสือดีสำหรับเด็กส่วนมากมักจะมีราคาแพง แต่เราสามารถสร้างหนังสือดีสำหรับเด็กที่มีเพียงแค่เล่มเดียวในโลกได้ง่ายๆ ด้วยฝีมือของเราเอง The Reading อ่านสร้างสุข โดย รศ.กุลวรา ชูพงศ์ไพโรจน์ Ep.3 ในคลิปวิดีโอที่สาม นี้ ป้ากุลจะมาสาธิตวิธีทำหนังสือนิทานขั้นบันไดสำหรับเด็กด้วยวัสดุเหลือใช้ใกล้ตัว ที่มีวิธีการทำที่ทั้งง่ายและสร้างสรรค์ แถมป้ากุลยังได้เล่าถึงที่มาและแรงบันดาลใจของป้ากุลในผลงานนิทานเรื่อง เพื่อนหายไปไหน ซึ่งมีจุดเริ่มต้นมาจากหนังสือนิทานทำมือจนกระทั่งได้กลายเป็นนิทานฉบับตีพิมพ์

“จ๊ะเอ๋” คลิปวิดีโอผลงานวิจัยการใช้หนังสือนิทานภาพในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ที่หยิบนิทานภาพมาเป็นเครื่องมือในการเชื่อมความสัมพันธ์ในครอบครัวและสร้างวัฒนธรรมการกอดให้เกิดขึ้นในครอบครัวระหว่างพ่อแม่และลูกให้มีความใกล้ชิดและช่วงเวลาแห่งความรักร่วมกันทุกวัน หนังสือนิทานภาพถือเป็นบันไดขั้นแรกที่ปลูกฝังทั้งการรักการอ่านและสร้างพัฒนาการทางด้านสติปัญญาให้แก่เด็ก อีกทั้งผลการวิจัยพบว่าหลังจากที่ผู้ปกครองและเด็กได้เล่น “จ๊ะเอ๋” กันทุกวัน เด็กๆ มีความกล้าที่จะกอดพ่อแม่มากขึ้น เกิดเป็นวัฒนธรรมแห่งความรักที่สร้างความอบอุ่นให้เกิดขึ้นในครอบครัว