แผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน

กุ๊กไก่เป็นหวัด เล่าเรื่องลูกไก่ป่วยเป็นหวัด แม่ไก่เป็นห่วงเป็นใย จะให้ลูกกินยาปฏิชีวนะ พ่อไก่จึงแนะนำว่า ไม่สบาย เป็นไข้ตัวร้อน อย่ารีบพึ่งยาปฏิชีวนะ เพราะจะทำให้ดื้อยา แค่นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอก็จะแข็งแรง และหายเองได้ แต่ถ้าไม่หายค่อยไปหาหมอจะดีที่สุด อย่าเสี่ยงซื้อยากินเอง นิทานเรื่องนี้ให้แนวทางการดูแลสุขภาพกับทุกเพศทุกวัยในครอบครัว

กระจิบท้องเสีย นิทานคำคล้องจอง อ่านเพลิน สนุกสนาน รูปแบบภาษาคล้ายเสียงดนตรี เล่าเรื่องนกกระจิบตัวน้อยที่ซุกซน กินของไม่เลือก มือไม้ไม่ล้างให้สะอาดก่อนหยิบอาหารกิน จึงทำให้ท้องเสีย ให้ข้อคิดเตือนใจเด็กๆ ต้องรักษาความสะอาดทุกครั้ง ล้างมือล้างไม้ก่อนรับประทานอาหาร

หอยทากสามพี่น้องอดไปเล่นนอกบ้านเพราะฝนตก แม่จึงสั่งให้พี่ ๆ ดูแลหอยทากจิ๋ว เมื่อพี่ ๆ อ่านนิทานจนหลับปุ๋ย  หอยทากจิ๋วจึงหนีออกจากบ้านไปเที่ยวเล่นตามลำพังในขณะที่ฝนตกหนัก สุดท้ายก็ถูกฝนพัดพาให้หลงทาง โชคดีที่แม่และพี่ ๆ หอยทากออกตามหาและช่วยไว้ได้ทันการณ์

เมื่อ “ลูกอ๊อด” สมาชิกใหม่ของบึงบัวที่เกิดจากแม่กบ มีความใฝ่ฝันอยากกระโดดดึ๋งๆ แบบแม่กบ งานนี้เพื่อน ๆ อย่าง เต่าทอง แมลงปอ และตั๊กแตน เลยมาให้กำลังใจกันเต็มที่ ในที่สุดลูกอ๊อดก็เติบโตขึ้นและกระโดดดึ๋ง ๆ ได้อย่างแม่กบจนเพื่อน ๆ ตามไม่ทัน

ครอบครัวฮิปโปแสนน่ารักชอบเล่นน้ำเป็นชีวิตจิตใจ ยิ่งในฤดูฝนที่อากาศเย็นฉ่ำชื่นใจ น้ำท่าบริบูรณ์ สามพ่อแม่ลูกฮิปโปลงเล่นน้ำอย่างสนุกสนาน และพบปรากฏการณ์ธรรมชาติรุ้งกินน้ำ ที่มักเกิดขึ้นหลังฝนตกอย่างงดงาม

เมื่อช้างน้อย “อูโน่” ต้องดูแลพ่อแม่ที่นอนป่วย อูโน่อยากไปเก็บอ้อย อาหารที่โปรดปรานที่สุดมาให้พ่อแม่กินจะได้มีกำลังหายป่วยเร็ว ๆ เพื่อน ๆ เห็นความกตัญญูของอูโน่ จึงอาสามาร่วมกันไปเก็บอ้อยด้วยกัน ทำให้พ่อแม่ของอูโน่ซาบซึ้งใจมาก

เมื่อสองแม่ลูกจิ้งหรีดอาศัยในโพรงใต้ดินอย่างมีความสุข อยู่มาวันหนึ่งก็ถูกไส้เดือนมาบุกรุก เพราะเห็นบ้านของจิ้งหรีดเป็นทางลัดที่ผ่านได้ ภารกิจย้ายบ้านของสองแม่ลูกจิ้งหรีดจึงเกิดขึ้นในทุกรูปแบบ มาร่วมกันค้นหาคำตอบว่าสองแม่ลูกจิ้งหรีดจะได้บ้านใหม่ที่ไหนกันนะ ?

นิทานแฟนตาซี เสื้อลายปลาดาวที่น้องไกด์สวมใส่ในวันเกิด คือ เทวดาที่แปลงกายมาเป็นปลาดาวติดตามน้องไกด์ไปที่ต่าง ๆ ในวันเกิด เพื่อดูว่าน้องไกด์เป็นเด็กดีหรือไม่  เพื่อมอบของขวัญสุดเซอร์ไพรส์ตอบแทนความเป็นเด็กดีให้กับน้องไกด์

เรื่องสนุก ๆ ของมิตรภาพสัตว์ต่างๆ ทั้ง ลา แกะ หมูอ้วน และแม่ไก่ ณ ฟาร์มเลี้ยงสัตว์แห่งหนึ่ง ที่บอกเล่าเรื่องราวของการกำเนิดลูกเจี๊ยบสมาชิกใหม่ของฟาร์ม จากไข่ไก่ที่แม่ไก่เฝ้าฟูมฟักจนกลายเป็นลูกเจี๊ยบที่น่ารัก

พญาอินทรีย์ผู้น่าเกรงขามในป่าใหญ่ ทำให้สัตว์ทุกตัวหวาดกลัว ยกเว้นกระรอกน้อยใจกล้าที่เข้าไปพูดคุยกับพญาอินทรีย์ จึงรู้ว่าพญาอินทรีย์เป็นเพื่อนใหม่ที่น่าคบหา แล้วยังได้ข้อคิดจากพญาอินทรีย์ด้วยว่า คนเราไม่ควรตัดสินใครด้วยรูปลักษณ์ภายนอก ควรทำความรู้จักและพูดคุยกันก่อน และอย่าหลงเชื่อข่าวลือที่ว่าพญาอินทรีย์จับสัตว์น้อยใหญ่กินเป็นอาหาร จนกว่าเราจะพิสูจน์หาข้อเท็จจริงที่ถูกต้อง

กระต่ายน้อยเจ้าปัญญา 2 พี่น้อง เจี๊ยบและจิ๊บ เป็นกระต่ายขยันและกตัญญู เมื่อแม่กระต่ายไม่สบายก็รีบมาดูแล เมื่อสุนัขจิ้งจอกจะมาทำร้ายแม่ สองพี่น้องก็ใช้พลังความรักใคร่และสามัคคีกัน ช่วยกันวางแผนกำจัดสุนัขจิ้งจอกจนพ้นภัยร้ายได้สำเร็จ

กบน้อยผู้มีจิตใจดี บางครั้งไม่เฉลียวใจว่านกกระยางหวังเข้ามาตีสนิทเป็นเพื่อนใหม่ เพื่อหวังผลประโยชน์จะเอาตนเป็นอาหาร นิทานเรื่องนี้จึงสอนให้รู้ว่าเราควรมีการไตร่ตรอง อย่าหลงเชื่อคำใครง่ายๆ แม้จะเห็นด้วยตา แต่ก็ต้องใช้ความคิดวิเคราะห์ ฟังคำเตือนของเพื่อนคนอื่นๆ ด้วย 

"เก็บเบี้ยใต้ถุนร้าน" ประเด็นหลักของการนำเสนอในเล่มนี้ เป็นการะดมไอเดียจากเครือข่ายภาคีแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่าน สู่กระบวนการทำงาน 5 ปฏิบัติการ เริ่มจากปฏิบัติการยกกำลังสุขทุกวัยด้วยการอ่าน, ปฏิบัติการสร้างแกนนำ "คนชวนอ่าน" เพื่อขยายนักอ่านมากขึ้น, ปฏิบัติการผลักดัน อสม. ที่มีความใกล้ชิดกับชุมชนนำการอ่านเข้าสู่เด็กปฐมวัย, ปฏิบัติการให้ อบต. ส่งเสริมหนังสือและการอ่านเข้าสู่ท้องถิ่น และปฏิบัติการสุดท้าย ระดมทุนงานสวสัดิการด้านหนังสือสำหรับเด็กปฐมวัย

"ปักธง" เป็นการรายงานผลลัพธ์ของโครงการติดตามและประเมินผลภายในแผนงานสร้างเสริมวัฒนธรรมการอ่านประจำปี 2558 โดยประเมิน 2 ด้าน คือ ประเมินผลเพื่อการพัฒนา เน้นการแสวงหาความรู้จากการประเมิน เพื่อนำไปขับเคลื่อนงานพัฒนาการอ่านให้ก้าวหน้าต่อเนื่อง และการประเมินผลเพื่อเสริมสร้างพลัง ใช้รูปแบบการถอดบทเรียนจากการทำงานของภาคีเครือข่ายส่งเสริมวัฒนธรรมการอ่านต้นแบบ 11 พื้นที่ เพื่อขยายผลสื่อสารกับสังคมเพื่อสร้างพลังการอ่านในอนาคต

"การอ่านมหัศจรรย์แห่งสุขภาพ-สุขชีวิต" นำเสอข้อมูลเชิงอ้างอิงมาจากผลการวิจัยหลากหลายสาขาว่า การอ่านเป็นหนึ่งในความสุขของชีวิตที่มาพร้อมกับประโยชน์ต่อสุขภาพที่ดี เด็กที่อ่านหนังสือ 15 นาทีต่อวัน จะรู้คำศัพท์มากกว่า 1 ล้านคำต่อปี ช่วยเสริมสร้างพัฒนาการทางสมอง พัฒนาการทักษะการคิดเพื่อชีวิตที่สำเร็จ หรือ EF ซึ่งเป็นกระบวนการคิดของสมองส่วนหน้าที่สำคัญมากกว่า IQ และ EQ ผู้ที่อ่านหนังสือยังมีแนวโน้มว่าจะสุขภาพดีมากกว่าผู้ที่ไม่อ่านหนังสือถึงร้อยละ 33 นอกจากนี้การอ่านยังช่วยคลายเครียด ทำให้หลับสบาย