จากทอล์ค “วิชาชีวิตบทสุดท้าย” The Last Life Lesson เรื่อง ‘ความสุขสุดท้ายคือได้กลับบ้าน’ โดย รศ.พญ.ยุวเรศมคฐ์ สิทธิชาญบัญชา หัวหน้าภาควิชาเวชศาสตร์ฉุกเฉิน  คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี --  เมื่อผู้ป่วยระยะท้ายต้องมาที่ห้องฉุกเฉิน  การให้การดูแลรักษาผู้ป่วยต้องคำนึงถึงสิ่งใดบ้าง ?  ห้องฉุกเฉินสามารถตอบโจทย์ผู้ที่ต้องการรักษาแบบประคับประคอง (Palliative Care) ได้จริงหรือไม่ ?     

จากทอล์ค “วิชาชีวิตบทสุดท้าย” The Last Life Lesson เรื่อง ‘ความเจ็บปวดและความทรมานครั้งสุดท้าย’ โดย นอ.นพ. พรศักดิ์ ผลเจริญสมบูรณ์เรียนรู้วิธีการจัดการความเจ็บปวดอย่างถูกวิธี ลดความเจ็บปวดด้วยวิธีการต่างๆ ทั้งการให้มอร์ฟีน การหยุดยา อดน้ำอดอาหาร ที่ช่วยในการบรรเทาความปวดที่เกิดขึ้น    

จากทอล์ค “วิชาชีวิตบทสุดท้าย” The Last Life Lesson โดย ภาริอร วัชรศิริ นักเขียนเจ้าของผลงาน How I love My Mother, How I Live My Life และ How Lucky I am'พาย' หญิงสาวที่เปลี่ยนฐานะกลายเป็นคนดูแลผู้ป่วยตั้งแต่ยังวัยรุ่น เนื่องจากแม่ของเธอได้กลายเป็นผู้ป่วยติดเตียงกระทันหัน เธอผ่านช่วงเวลาเหล่านั้นมาได้อย่างไร? และมีวิธีรับมือกับความรู้สึกที่เกิดขึ้นอย่างไรบ้าง? เปิดใจและสัมผัสความรู้สึกในการดูแลผู้ป่วย จนถึงช่วงเวลาที่จากไป  

จากทอล์ค “วิชาชีวิตบทสุดท้าย” The Last Life Lesson โดย ดุจดาว วัฒนปกรณ์เปิดมุมมองใหม่ในการสื่อสาร ฝึกปฏิบัติวิธีการดูแลผู้ป่วยด้วยการสื่อสารผ่านการสัมผัสและเคลื่อนไหวเพื่อเข้าถึงจิตใจผู้ป่วยอย่างแท้จริง  เพราะอาจเป็น ‘บทสนทนาที่ไม่มีคำพูด แต่สามารถสื่อสารอย่างอันลึกซึ้งถึงหัวใจ’   

ทอล์ค “วิชาชีวิตบทสุดท้าย” The Last Life Lesson โดย ผศ.นพ. สุขเจริญ ตั้งวงษ์ไชยการทำงานของสมองเมื่ออยู่ในระยะสุดท้าย อธิบายภาวะภาพหลอนที่เกิดขึ้นว่าเกิดจากสาเหตุใด ? และบ่งบอกอะไรในทางการแพทย์ ? การดูแลผู้ป่วยในภาวะสมองกำลังล้มเหลวต้องทำอย่างไร ? เพื่อจัดการกับภาพหลอนนั้น    

สารจากองค์ปาฐก โดย คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์ ผู้ก่อตั้งชีวามิตร วิสาหกิจเพื่อสังคม -- ให้แนวคิดเกี่ยวกับการตายว่า เป็นเพียงปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เคียงคู่ไปกับชีวิต ความน่ากลัวของความตายขึ้นอยู่กับมุมมองของเรา และเมื่อคุณได้ค้นพบกับความจริง  คุณจะรู้ว่า “ความตายไม่ใช่ศัตรู”     

คนเราคอยนับวันที่จะโต นับวันที่จะเรียนจบ นับวันที่จะแต่งงาน นับวันและเวลารอเหตุการณ์สำคัญของชีวิต แต่สำหรับเหตุการณ์สำคัญที่สุด คือช่วงเวลาสุดท้ายที่จะลาจากโลกใบนี้ เราได้เตรียมตัวรับสิ่งที่กำลังจะเกิดอย่างไรบ้าง ทั้งร่างกาย และทั้งจิตใจ ให้เป็นช่วงเวลาสุดท้ายที่มีคุณภาพ และมีความหมาย   "ถ้าเราเจอความทุกข์ เจอความตายกับคนที่เรารัก สิ่งแรกที่ควรทำคือ 'กอด' ให้กำลังใจกับคนๆนั้น ผมเชื่อว่าถ้าอาการกายรักษาไม่ได้ แต่ถ้าใจมาเมื่อไหร่ มันมีสิทธิจะช่วยเรื่องกายได้" หนุ่มเมืองจันท์

เผชิญหน้ากับการลาจากอย่างเข้าใจ ดูแลทั้งความรู้สึกผู้จากไปและผู้ดูแล ให้เราทุกคนพร้อมรับมือกับช่วงเวลายากลำบากอย่างไม่ยากเย็นจนเกินไป   “คนป่วยที่มีความสุข คือคนที่มีครอบครัวแข็งแรง ทุกคนเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน แบ่งหน้าที่กันทำ มีจุดศูนย์รวมเดียวกันคือผู้ป่วย” พ่อตุลย์ เพจ แม่นุ่น

ถาม-ตอบ หลากหลายประเด็นเรื่องผู้ป่วยระยะท้ายและการตายดี เปิดมุมมองคู่ใหม่ของสองนายแพทย์ คุณจ่า Drama มาในฐานะไม่ใช่คุณหมอ ถามแทนคนที่ไม่รู้เบื้องลึก ให้มีความรู้ลึกซึ้ง เป็นการพูดคุยเรื่องการเตรียมตัวดูแลผู้ป่วยระยะท้าย... ที่บอกว่าเตรียมตัวแล้วนั้นเป็นการเตรียมที่ถูกต้องแล้วหรือยัง แล้วเตรียมอย่างไรจึงไม่ให้เกิดดราม่าในครอบครัว รวมทั้งคำถามสุขภาพที่คุณจ่ามักจะได้รับหลังไมค์   “การพูดคุยเรื่องความตายไม่ใช่การแช่ง แต่มันคือการวางแผนล่วงหน้า เพื่อให้ทุกอย่างเป็นไปอย่างราบรื่นที่สุด เพราะสุดท้ายแล้วเราทุกคนก็ต้องตายอยู่ดี” จ่า Drama-addict

เมื่อการรักษาไม่ก่อประโยชน์ จะประคับประคองต่อได้อย่างไร  การตระหนักถึงสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับชีวิต แม้ในเวลาที่ความตายใกล้เข้ามา ร่วมกันทำความเข้าใจถึงการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง เพื่อให้ลมหายใจสุดท้ายเป็นสิ่งที่ดีที่สุด ทั้งกับครอบครัวและผู้จากไป เพราะการยื้อชีวิตอาจไม่ใช่คำตอบที่ใจต้องการ   “จะมีสักกี่คนที่ได้อยู่กับคนที่เรารักในช่วงเวลาสุดท้ายของชีวิต ส่วนใหญ่จะอยู่กับหมอและพยาบาล ดังนั้น ถ้าเราอยากมีลมหายใจสุดท้ายที่มีความสุขกับคนที่เรารัก การเลือก (การรักษา) จึงเป็นสิ่งสำคัญ” ดีเจพี่อ้อย

เรื่องความตาย  เป็นวิชาชีวิตที่ทุกคนต้องเข้าห้องสอบ และเจอกับข้อสอบจริง ไม่มีใครหลีกหนีไปได้  การพูดคุยเรื่องการเตรียมตัวตาย เป็นการติววิชาชีวิตเพื่อให้ทุกคนได้เตรียมใจและเตรียมตัวเดินทางไปสู่เส้นทางที่สุขสงบ เคยมีคำกล่าวว่า “การแพทย์ไม่ใช่วิทยาศาสตร์แห่งความแม่นยำ แต่เป็นวิทยาศาสตร์ความไม่แน่นอน และเป็นศิลปะความน่าจะเป็น” สะท้อนให้เห็นว่าโรคภัยและความตายเป็นสิ่งที่ไม่แน่นอน  แต่มันตั้งอยู่ในความแน่นอนที่มนุษย์ทุกคนหนีไม่พ้น  ทว่าเราเลือกที่จะจากไปจากมีความสุขได้อย่างไร

ศิลปะการสื่อสารนั้นสำคัญอย่างไร? ช่วยอะไรได้บ้าง? ทำไมเราต้องทำความเข้าใจกับสิ่งนี้? เตรียมไขคำตอบของศาสตร์การเจรจา เมื่อคุณเผชิญหน้ากับแพทย์ที่โรงพยาบาลและต้องการที่จะรู้รายละเอียดการเจ็บป่วยขั้นร้ายแรง    "ทั้งทีมแพทย์ ผู้ดูแล และผู้ป่วยระยะท้าย เป็นเยื่อใยทางสว่างที่พึงมีให้แก่กัน เป็นความผูกพันในทางดี ในการเดินทางครั้งสุดท้าย" ดังตฤณ