สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน (สสย)

ตะลุยเมือง 3 ดี @George Town 2014 เป็นหนังสือเล่มเล็กที่เล่าสรุปถึงเมืองจอร์จทาวน์ รัฐปีนัง ประเทศมาเลเซีย เมื่อครั้งที่สถาบันสื่อเด็กและเยาวชน พากลุ่มภาคีเครือข่ายเมือง 3 ดีไปร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้การใช้ศิลปะมาเป็นตัวเชื่อมโยงเปิดพื้นที่สร้างสรรค์ให้เยาวชนในเมืองจอร์จทาวน์ ไม่ว่าจะเป็น การถ่ายรูป หุ่นเงา วาดภาพ หรือการทำอาหารประจำชุมชน ทำให้เยาวชนเกิดความรัก หวงแหนในเมืองจอร์จทาวน์ ไม่ใช่ในฐานะเมืองมรดกโลก แต่เป็นชุมชนของตัวเอง หนังสือเล่มเล็กเล่มนี้จะพาไปรู้จักกิจกรรมและพื้นที่สร้างสรรค์ในจอร์จทาวน์ทุกมุม ผนวกด้วยเส้นทางการเดินทาง โรงแรม ประหนึ่งคล้ายหนังสือท่องเที่ยวเล่มเล็ก ๆ ที่ให้ผู้อ่านได้เพลิดเพลินสนุกกับการเรียนรู้และพร้อมจะออกเดินทางไปสู่เมืองแห่งศิลปะนี้ด้วยกัน

หนังสือเล่มแรก Bookstart Thailand เป็นหนังสือที่สรุปองค์ความรู้จากโครงการ Bookstart Thailand ที่ได้ต้นแบบมาจาก Bookstart ของประเทศอังกฤษและประเทศญี่ปุ่น ตลอดการดำเนินการ 6 ปีของโครงการ เพื่อเป็นแนวทางให้พ่อแม่ ผู้ปกครองที่เลี้ยงดูเด้ก ได้มองเห็นความสำคัญ นำกระบวนการเคล็ดลับที่ได้เหล่านี้ไปใช้บ่มเพาะเป็นเมล็ดพันธุ์แห่งความสุขและสติปัญญาที่เป็นผลจากการอ่านสร้างสุขภาวะต่อไป

เพราะการเล่นเป็น 1 ในกิจกรรมสำคัญที่จะช่วยพัฒนาทักษะและการเรียนรู้ให้กับเด็กอย่างสมวัย หนังสือเล่น...เพื่อสร้างโลกที่เป็นสุข จึงเกิดขึ้นมาเพื่อเป็นคู่มือที่ใช้สำหรับบอกแนวทางปฏิบัติในการจัดสภาพแวดล้อม เพื่อสร้างพื้นที่เล่นสำหรับเด็กให้กับผู้ที่ทำงานด้านเด็ก โดยเรียบเรียงเนื้อหามาจากประสบการณ์จริงในการทำงานร่วมกับงานวิจัยของต่างประเทศ ผ่านการนำมาปรับปรุงและทดลองใช้โดยมูลนิธิเพื่อการพัฒนาเด็ก (มพด.) เนื้อหาประกอบไปด้วยภาพรวมการจัดสภาพแวดล้อมสำหรับเด็ก สิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมกับการเล่น การพัฒนาพื้นที่เล่น การมีส่วนร่วมในการเล่น ตลอดจนถึงเทคนิคการจัดสภาพแวดล้อมเพื่อการเล่นอย่างเป็นรูปธรรม

ปลูกต้นรัก(การอ่าน) เป็นหนังสือคู่มือแนวทางและเทคนิคการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านสำหรับคุณครูและผู้ที่ทำงานด้านเด็ก เนื้อหาของหนังสือมาจากกิจกรรมส่งเสริมการรักการอ่านระดับตำบลโครงการปลูกต้นรัก(การอ่าน) ที่เชียงดาว โดยกิจกรรมได้ออกแบบและพัฒนาทำงานร่วมกับนักเรียนระดับประถมศึกษาจำนวน 7 โรงเรียน ได้หลักสูตรการสร้างสื่อสร้างสรรค์ การออกแบบกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการอ่านในโรงเรียน ทำให้การอ่านกลายเป็นเรื่องน่าสนใจ และมีความสุขสำหรับเด็ก ๆ 

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ รายการที่หยิบเอาเรื่องเล่าท้องถิ่นสนุก ๆ มาสร้างสรรค์เป็นสื่อและกิจกรรมให้เด็ก ๆ ได้สนุกกับการเรียนรู้ สำหรับEp.1 สนุกกับนิทานทุ่งซ่า 2 เรื่อง เรื่องแรก ตอน สามมื้อต่อวัน เป็นเรื่องเล่าพื้นบ้านท้องถิ่นจากคุณยาย จ.มหาสารคราม ที่เล่าถึงตำนานทำไม ควายจึงทำงานหนัก  เพราะในตำนานเทพควายได้รับมอบหมายจากพญาแถนให้มาบอกข่าวบนโลกมนุษย์ว่าจะไม่อดอยาก หาก 3 วันกินข้าว 1 มื้อ แต่เทพควายขึ้ลืม ขาดสติ จึงส่งสารผิดเป็น 1 วันให้กิน 3  มื้อ จึงถูกพญาแถนทำโทษให้ลงมาเป็นควายไถนาให้มนุษย์มีข้าวกิน และนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่ 2 ตอน แจ้งไม่ตาย เป็นเรื่องเล่าจากคุณตา จ.พัทลุง เล่าถึงนายแจ้ง ที่นอนหลับไปหลายวัน จนชาวบ้านตกใจว่าตายแล้ว แต่ดันตื่นขึ้นมาเมื่อนอนอิ่ม ชาวบ้านตั้งฉายาว่าแจ้งไม่ตาย ต่อมามีงูเหลือมที่มีพิษร้ายแรง ใครแค่เดินผ่านรอยเลื้อยของงูเหลือมก็จะตายหมด แต่พอนายแจ้งมาเหยียบงูเหลือมแล้วตายจริงๆ เมื่อชาวบ้านเล่าต่อกันโดยใช้ชื่อว่านายแจ้งไม่ตาย...ตายแล้ว ทว่างูเหลือมฟังไม่จบ ก็ตีตนไปก่อน เลยเสียความมั่นใจแล้วคายพิษออกมาหมด หลังจากนั้นงูเหลือมจึงไม่มีพิษอีกต่อไป

ทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.2 หยิบเรื่องเล่าพื้นบ้านจาก จ.เชียงราย มาเป็นสื่อสร้างสรรค์ ตอน สามเกลอหัวใส เป็นเรื่องเล่าของเหล่าสามเกลอเพื่อนสนิท คือ กิ้งก่า เต่า และแมลงแสนติ๋น ที่นัดกันจะไปกินข้าวเย็นที่บ้านของกิ่งก่า แต่ข้าวสารเหลือน้อย จะต้องมีคนไปซื้อมาเพิ่ม กิ้งก่าบอกถ้าเขาไปซื้อจะทำข้าวหกหมด เพราะกระโดดไปมา ส่วนเต่าว่าเขาเดินช้ากว่าจะได้กินคงหิวกัน แสนติ๋นจึงได้รับหน้าที่นี้ไป แต่เวลาผ่านไป 7 วัน ทุกคนก็ยังไม่ได้ข้าวสารจากแสนติ๋น เพราะแสนติ๋นกลับบ้านไปใส่รองเท้าเพื่อเดินไปซื้อข้าวยังไม่เสร็จเลย ส่วนนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่ 2 ตอน ของขวัญจากอาจารย์ เป็นเรื่องเล่าจากคุณยาย จ.พระนครศรีอยุธยา เล่าถึงความมุมานะของนายสน ที่หลังร่ำเรียนวิชาจากพระอาจารย์ที่วัด แล้วกลับบ้านเกิด พระอาจารย์ให้ของขวัญเป็นหนูตายและข้าวเปลือก นายสนหลับมาต่อยอดขายหนูปิ้ง เพื่อเป็นทุนสร้างร้านขายผัก และนำข้าวเปลือกมาปลูกเป็นนาข้าวอุดมสมบูรณ์ สร้างอาชีพเลี้ยงดูครอบครัวอย่างมีความสุข

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep. 3 เรื่องเล่านิทานทุ่งซ่า ตอน เต่าจอมโว จากคุณตา จ.เชียงราย เมื่อวันหนี่งหงส์ 2 พี่น้องบินกลับไปเยี่ยมเต่าเพื่อนสนิท และชักชวนกันเดินทางไปเที่ยวกันต่อที่บ้านหงส์ แต่เต่าเดินช้า หงส์จึงให้เต่าคาบกิ่งไม้ ที่หงส์สองพี่น้องจับอยู่แล้วบินกลับบ้าน แต่เต่าจอมโว เผลอเปิดปากโวยวายเด็กๆ ที่อยู่บนพื้น จนตนเองตกลงมาบาดเจ็บสาหัส ต่อด้วย นิทานทุ่งซ่า เรื่องที่ 2 ตอน ข้าวของพ่อตา เรื่องเล่าจากคุณตา จ.พระนครศรีอยุธยา เรื่องเกิดจากพ่อตาที่ชักชวนลูกเขยมาช่วยกันหว่านข้าว เกี่ยวข้าว นำข้าวไปขายที่โรงสี จนกระทั่งหุงข้าวที่พ่อตาปลูกเอง แต่ที่ผ่านมาพ่อตาจะถามลูกเขยอย่างภาคภูมิใจในฝีมือตนเองในการปลูกข้าว แต่ลูกเขยมักจะพูดยั่วโมโหว่า “มันก็ไม่แน่หรอกพ่อ”  จนกระทั่งพ่อตาโกธรจัด สุดท้ายเลยไม่ยอมให้ลูกเขยกินข้าวที่พ่อตาปลูก

รายการทุ่งซ่าวาไตี้ Ep.4 มีเรื่องเล่านิทานทุ่งซ่า ตอน กระต่ายเกเร จาก คุณตา จ.เชียงราย ที่เล่าถึงกระต่ายจอมเกเร ที่ออกอุบายไปขี่หลังเสือที่แบกกองฟางเดินผ่านมา จากนั้นกระต่ายก็จุดไฟเผาฟาง เสือโกรธจัดจึงไล่จับกระต่ายกิน สุดท้ายเลยตกลงไปที่กับดักนายพรานทั้ง 2 ตัว ต่อด้วยนิทานทุ่งซ่า ตอนที่ 2 ขายน้ำไม่บาป เป็นเรื่องเล่าจาก คุณยาย จ.พระนครศรีอยุธยา ที่เล่าถึงพรานน้อย ที่ยึดอาชีพล่าสัตว์ พอใส่บาตรก็นำเนื้อสัตว์ที่ตนเองล่ามาถวายพระ หลวงพ่อจึงบอกว่ามันบาป แล้วให้เลิกล่าสัตว์ หันมาขายน้ำสมุนไพรต่าง ๆ แทนจะได้ไม่บาป

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.6 นี้ มีนิทานทุ่งซ่า ตอน นิทานเรื่องสั้น เรื่องยาว กับสัตว์สามตัวและฝูงนกกระจาบ เป็นนิทานเรื่องเล่าจากหลวงตา จ. พัทลุง ที่กล่าวถึงคุณตานักเล่านิทานท่านหนึ่งที่เด็ก ๆ มักจะมานั่งล้อมวงให้คุณตาเล่านิทานให้ฟังเสมอ ทั้งนิทานที่เป็นเรี่องสั้นที่มีเพียงชื่อตัวละคร และเรื่องยาวแสนยาวที่เล่าทั้งวันก็ไม่หมดเกี่ยวกับสมาชิกนกกระจาบที่แข็งขันเอาตัวรอดจากกับดักชาวบ้าน ส่วนนิทานเรื่องที่สอง ชื่อตอน ความรักของแม่ เป็นนิทานจากคุณตา จ.อุบลราชธานี ที่เล่าถึงความรักของแม่นกกระจอก ที่แม้ยามที่ภัยมาเยือนก็ไม่ละทิ้งลูกน้อย  ดูแลปกป้องลูกๆ จนวาระสุดท้ายของชีวิต

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.7 สนุกไปกับ นิทานทุ่งซ่า ตอน เสือขี้ขลาด เป็นเรื่องเล่าจากคุณยาย จ.กาญจนบุรี ที่เนื้อหาเล่าถึงความฉลาดของพ่อหมาอาศัยอยู่ในป่า  เมื่อพบว่าเสือมาแอบมองหน้าถ้ำที่ตนและลูกอาศัยอยู่ และมุ่งหมายจะกินลูกๆ ของตน พ่อหมาจึงออกอุบายว่า เมื่อวานตนเองไปหาเนื้อเสือ ซึ่งเป็นอาหารอร่อยให้ลูกๆ กินกัน  เสือขี้ขลาดได้ฟังดังนั้นก็ตกใจกลัววิ่งหนีไปทันที ส่วนนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่ 2 ตอน นักรบกับเหยี่ยว เล่าโดยคุณยาย จาก จ. เชียงใหม่ เป็นความรักฉันท์เพื่อนระหว่างนักรบและเหยี่ยว ซึ่งอยู่มาวันหนึ่งนักรบและเหล่าพลทหารเดินทางไปถิ่นทุรกันดารและหิวน้ำมาก แต่พอนักรบจะตักน้ำในลำธารกินเหยี่ยวก็โฉบมาปัดน้ำหกทุกครั้ง จนนักรบโมโหเอาดาบฆ่าเหยี่ยวเสียชีวิต แล้วจึงมารู้ภายหลังว่าเหยี่ยวช่วยชีวิตตน เพราะลำธารนั้นมีงูมาคายพิษอยู่ที่ต้นลำธาร

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.8 พบกับ นิทานทุ่งซ่า ตอน แม่วัวซื่อสัตย์กับเสือ เป็นนิทานเรื่องเล่าจากภาคใต้ โดยคุณตา จ.พัทลุง เรื่องมีอยู่ว่า ณ ป่าแห่งหนึ่ง แม่วัวลูกอ่อนออกไปหาอาหารกินริมทุ่งแล้วพบเสือ เสือจะจับแม่วัวกินเป็นอาหาร แม่วัวจึงอ้อนวอนให้ตนเองกลับไปบอกลาลูกน้อยก่อนแล้วจะยอมมาเป็นอาหารให้เสือ แต่พอเมื่อลูกวัวน้อยรู้เรื่องนี้ก็คิดเสียสละจะให้เสือกินตนเองแทนแม่ เสือเห็นความรักที่ยิ่งใหญ่ของแม่วัวและลูกวัว จึงยอมไว้ชีวิตวัวแม่ลูกคู่นี้ ส่วนนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่สอง ตอน คนบุญหนักหาบ คนบาปมักเบา เป็นเรื่องเล่าจากคุณตา จ.เชียงราย เล่าถึงเด็กๆ ที่เดินทางเข้าป่าตามนายพรานหวังจะไปเที่ยวเล่น หาของป่า แต่กลับหลงป่า  เมื่อมีเทวดามาอธิบายให้เก็บก้อนหินระหว่างทางเดินทางกลับบ้าน ก็มีแต่เด็กขี้เกียจไม่ยอมทำ แต่มีเด็กคนหนึ่งทำตามคำของเทวดา เมื่ออกจากป่าได้ ก้อนหินเล่านั้นก็กลายเป็นแก้วแหวนเงินทองมากมาย ตอนท้ายรายการ มีกิจกรรมสนุก ๆ ให้เด็ก ๆ เล่นอย่างสร้างสรรค์ด้วยการนำวัสดุธรรมชาติมาสร้างสรรค์เป็น 'ภาพพิมพ์ธรรมชาติ'

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.9 สนุกไปกับ 2 นิทานทุ่งซ่า เรื่องแรกตอน ช้างโทนผู้เกเร เป็นเรื่องเล่าจากคุณตา จ.กาญจนบุรี เล่าถึงวีรกรรมแสนเกเรของช้างโทน ที่ชอบรังแกสัตว์น้อยใหญ่ในป่า  อยู่มาวันหนึ่งนกกระจิบ และเพื่อนพ้องตัวเล็กๆ ได้ร่วมพลังสามัคคีกันล้มช้างโทน  เพื่อให้บทเรียนและเตือนสติช้างโทนให้กลับตัวกลับใจไม่เกเรต่อไป ส่วนเรื่องที่สอง สนุกกับนิทานทุ่งซ่า ตอน เกิดปีอะไร เล่าเรื่องโดย คุณตา จ.เชียงราย เป็นตำนานของหมาและแมว ย้อนไปในอดีตหมาและแมวเป็นเพื่อนที่ดีต่อกัน เพราะต่างมีชาวบ้านเก็บมาเลี้ยงดูในบ้านเดียวกัน แต่อยู่มาวันหนึ่งเกิดหมาเกิดอยากรู้ว่าแมวเกิดปีอะไร  เพราะคนเป็นพี่จะมีสิทธิ์สั่งให้คนน้องหรือคนเกิดหลังทำอะไรก็ได้ แต่แมวไม่ยอมบอก จึงทะเลาะกัน สองตัวร้องขู่กันเสียงดัง กลายเป็นที่มาของหมากับแมวที่ไม่ถูกกันและเสียงร้องของทั้งคู่ในปัจจุบัน ท้ายรายการชวนกันไปเรียนรู้เรื่องการแยกขยะ และนำกล่องวัสดุเหลือใช้มาทำเป็นตุ๊กตาน่ารัก

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.10 เรียนรู้เรื่องราวสนุก ๆ จากนิทานทุ่งซ่า ตอน ชายขี้เกียจ  เป็นเรื่องเล่าจากภาคเหนือ เนื้อเรื่องกล่าวถึงชายคนหนึ่งที่ตอนเป็นเด็กไม่ตั้งใจเรียนหนังสือ ลาออกมาตั้งแต่ ป.4 ยังอ่านไม่ออกเขียนไม่ได้ มาทำอาชีพหาของป่า อยู่มาวันหนึ่งเกิดหลงป่า และอ่านป้ายเตือนหน้าถ้ำไม่ออก จนทำให้ประสบกับความยากลำบาก ส่วนนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่สอง ตอน ลูกแมวเอาแต่ใจ เป็นนิทานจากภาคอีสาน เล่าถึงแมวแม่ลูกที่อาศัยอยู่กับเศรษฐีอย่างสุขสบาย อยู่มาวันหนึ่งไฟไหม้บ้านเศรษฐี แมวแม่ลูกจึงต้องมาเลี้ยงดูตัวเอง ในแต่ละวันแม่แมวต้องไปหาอาหารมาให้ลูกแมวกินเสมอ เพราะลูกติดความสบายเมื่อสมัยอยู่บ้านเศรษฐี พอแม่แมวไม่สบาย หาอาหารมาให้ลูกกินไม่ได้ ลูกแมวก็ออกฤทธิ์เอาแต่ใจ เที่ยวตามหาแม่ใหม่มาให้ตนเอง จนสุดท้ายได้เรียนรู้ว่า ไม่มีแม่ที่ไหนดีเท่าแม่ของเราเอง ท้ายรายการชวนเด็ก ๆ มาทำนาฬิกาสำหรับนักเล่านิทาน งานศิลปะที่ช่วยให้การเล่านิทานสนุกยิ่งขึ้น

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.11 นำเสนอนิทานทุ่งซ่า ตอน ตาบอดอยากกินแกงไก่ เป็นเรื่องเล่าจาก จ.พัทลุง เล่าเรื่องสองเกลอจอมขโมยที่คนหนึ่งตาบอด คนหนึ่งตาดีแต่ชอบผายลมเสียงดัง ทั้งสองวางแผนจะไปขโมยไก่ของชาวบ้านมาแกงกิน ด้วยความโลภทั้งสองจึงขโมยไก่มากมายหลายตัว จนสุดท้ายไก่หลุดมือ และมีเสียงผายลมดังขึ้น ผลของกรรมที่ก่อไว้จึงตามมาสนอง ต่อด้วยนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่สอง ตอน นกกระยางเจ้าเล่ห์ นิทานจาก จ.กาญจนบุรี เล่าถึงนกกระยางที่ออกอุบายบอกว่าจะพาเหล่าปลาน้อยใหญ่ที่บ่อน้ำแห่งหนึ่ง ไปอาศัยอยู่บ่อน้ำแห่งใหม่ที่ใสสะอาดน่าอยู่ โดยเสนอว่าจะคาบปลาไปส่งที่บ่อน้ำแห่งใหม่ทีละตัว จนในที่สุดปลาเหล่านั้นก็ตกเป็นอาหารอันโอชะของนกกระยางเจ้าเล่ห์ จนกระทั่งมีเพื่อนปูสองตัวที่เกิดความเฉลียวใจ จึงปราบความเจ้าเล่ห์ของนกกระยางได้สำเร็จ ท้ายรายการ ชวนเด็ก ๆ มาทำลูกข่างจากวัสดุธรรมชาติ เช่น มะเขือเปาะ แครอท ฯลฯ

รายการทุ่งซ่าวาไรตี้ Ep.12 นำเสนอนิทานทุ่งซ่าตอนแรกเรื่อง เจ้าวัวเห็นแก่ตัว นิทานจาก จ.เชียงใหม่ เล่าถึงวัวและควายซึ่งเป็นเพื่อนเดินทางของพ่อค้าเร่ที่หาบสิ่งของมากมายเพื่อเดินทางเข้าเมือง แต่ด้วยความเห็นแก่ตัวของวัวที่ต้องการสบาย จึงออกอุบายแกล้งทำขาเจ็บ จนพ่อค้าต้องแบ่งของทั้งหมดมาให้ควายแบกแทน แต่สุดท้ายควายแบกไม่ไหวจึงสิ้นใจตาย สุดท้ายวัวจึงต้องรับภาระทั้งหมดของควายไว้เพียงผู้เดียว ต่อด้วยนิทานทุ่งซ่าเรื่องที่สอง ตอน มือใหญ่ หูกาง ก้นแหลม ขี้มูกเยอะ เป็นนิทานจากภาคใต้ เล่าถึงสี่เกลอผู้มีลักษณะเด่น คนหนึ่งมือใหญ่ คนหนึ่งหูกาง และอีกสองคนก็มีก้นแหลมและขี้มูกเยอะ ความไม่เหมือนคนอื่นทำให้รู้สึกอับอายไม่มั่นใจ จนกระทั่งเกิดเหตุการณ์ผจญภัยกับพายุ แต่ทั้งสี่ก็รอดชีวิตกันมาได้ กลายเป็นเพื่อนที่ดีร่วมทุกข์ร่วมสุขด้วยกันเสมอมา ท้ายรายการ ชวนเด็ก ๆ มาทำเบ็ดตกปลาแม่เหล็ก เป็นการฝึกกล้ามเนื้อมัดเล็กและประสาทสัมผัสด้วยการเล่นอย่างสร้างสรรค์