อาจารย์น้อย ดร.สุขมิตร กอมณี อาจารย์ภาควิชานวัตกรรมและเทคโนโลยีการศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา ครูในโครงการครูกล้าสอนรุ่นที่ 1 ได้นำประสบการณ์ที่เรียนรู้จากหลักสูตรในโครงการครูกล้าสอนและกระบวนการลดความขัดแย้งมาปรับใช้ในการพัฒนาตนเอง เพื่อลดความขัดแย้งในองค์กรและสร้างความเข้าใจระหว่างเพื่อนร่วมงาน รวมถึงได้นำกระบวนการออกแบบการเรียนรู้ที่สร้างสรรค์มาประยุกต์ใช้ในชั้นเรียน เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงและเชื่อมความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างนักเรียนและครูผู้สอน  

ครู คือ ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการสร้างสรรค์การเรียนรู้ในห้องเรียนให้น่าสนใจและมีคุณภาพ โครงการ “ครูกล้าสอน” รุ่นที่สอง เปิดหลักสูตรอบรมให้แก่ครูอาจารย์ เพื่อทบทวนบทบาท สร้างแรงบันดาลใจ คุณค่าความหมายของการเป็นครูและสร้างการยอมรับในความแตกต่างผ่านทักษะการฟังอย่างเปิดใจ ซึ่งทักษะในการฟังนี้จะเป็นตัวเชื่อมสัมพันธ์อันดีระหว่างผู้สอนและนักเรียน อีกทั้งเป็นเครื่องมือที่จะนำไปสู่กระบวนการเรียนรู้ที่สร้างสรรค์ในชั้นเรียนต่อไป

บทความนี้ จะพาทุกคนไปรู้จัก “ครูกล้าสอน”  ผู้ที่ต้องการมายืนอยู่หน้าห้องเรียนเพื่อเปลี่ยนให้ห้องเรียนนั้นเป็นพื้นที่เรียนรู้อย่างสร้างสรรค์สำหรับเด็กและเยาวชน โดย “ครูกล้าสอน” ล้วนเป็นครูที่ผ่านการเรียนหลักสูตร “ครูกล้าสอน” ที่ได้รับแรงบันดาลใจจากหนังสือ The Courage to Teach : Exploring the Inner Landscape of a Teacher Life ของนักจัดการศึกษาคนสำคัญปาร์กเกอร์ เจ. ปาล์มเมอร์ นำมาสู่การออกแบบหลักสูตรนี้ เพื่อฟื้นฟูพลัง ปลุกจิตวิญญาณความเป็นครูให้กลับมาเปี่ยมพลังอีกครั้ง โดยหลักสูตร “ครูกล้าสอน” ดำเนินงานภายใต้โครงการพัฒนาสุขภาวะทางปัญญาด้วยชุมชนแห่งการเรียนรู้เพื่อการเปลี่ยนแปลง ดำเนินงานโดย ทีม New Spirit (จิตวิญญาณ ใหม่เพื่อการเปลี่ยนแปลง) บริษัท สวนเงินมีมา ผู้ประกอบการสังคม ซึ่งได้รับทุนสนับสนุนจากส านักงานกองทุน สนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

วิดีทัศน์จากโครงการ ก่อการครู...ครูบันดาลใจ จุดไฟการเรียนรู้ สะท้อนกระบวนการสร้างการเปลี่ยนแปลงภาวะการเป็นผู้นำของ “ครู”  เพื่อจุดประกายในการสอน และอบรมเด็กและเยาวชน เน้นการทำกระบวนการให้ครูฟังเสียงภายในตนเอง สร้างเครือข่ายกัลยาณมิตรครู เพื่อเห็นในคุณค่าความเป็นครู พร้อมที่จะถ่ายทอดวิชาความรู้จากภายในสู่ภายนอกด้วยความรักและเอาใจใส่ต่อศิษย์ด้วยหัวใจและเมตตา

โครงการก่อการครู: ครูบันดาลใจ จุดไฟการเรียนรู้ เป็นการร่วมมือกันระหว่างเครือข่ายคณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์และเครือข่ายที่ทำงานด้านการศึกษาในภาคประชาสังคม ซึ่งโครงการมีเป้าหมายในการสร้างครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง สร้างพื้นที่การเรียนรู้ใหม่และแนวทางการสร้างครูผู้นำการเปลี่ยนแปลงให้เป็นอีกแนวทางเลือกให้กับการศึกษาไทย โดยจะเพิ่มทักษะองค์ความรู้ต่างๆ ของการเป็นผู้อำนวยการเรียนรู้หรือกระบวนกรให้กับครู เพื่อให้ครูกลับไปยังชั้นเรียนได้อย่างมีพลังและสร้างสรรค์ สามารถสร้างกระบวนการเรียนรู้แบบใหม่และสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับนักเรียนในรูปแบบองค์รวม เพื่อส่งเสริมให้เยาวชนเติบโตไปอย่างมีคุณภาพและช่วยพัฒนาประเทศต่อไป

หนังสือเล่มนี้ เรียบเรียงขึ้นจากการจัดการกระบวนการเรียนรู้เพื่อเปลี่ยนแปลงภาวะผู้นำ ภายใต้โครงการผู้นำแห่งอนาคต โดย สสส. ร่วมกับ คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  เพื่อนำเสนอแนวทางการพัฒนาตนเอง โดยหันมาฟังเสียงภายในตัวเราให้มากขึ้น แทนการด่วนตัดสินหรือดูหมิ่นความคิดของผู้อื่นที่ดูผิดแปลกไปจากระบบสำเร็จรูปของสังคม  ที่นับวันจะกลายเป็นรากลึกที่ฝังไปในระบบการเมือง เศรษฐกิจ และสังคม ควรถึงเวลาที่เราจะเปิดใจรับฟังความคิดเห็นผู้อื่น และคิด วิเคราะห์อยากแท้จริง  

บทเรียนการนำร่วมจากผู้ขับเคลื่อนสังคม เป็นหนังสือรวบรวมบทความวิจัยซึ่งเกิดจากการเดินทางเข้าไปเรียนรู้ ประสบการณ์การทำงานขับเคลื่อนชุมชนในพื้นที่ 3 แห่ง คือ มูลนิธิบ้านครูน้ำ จังหวัดเชียงราย, ชุมชนโคกสลุง จังหวัดลพบุรี, กลุ่มทราเวลล์และชุมชนรอบข้างในเขตพระนคร กรุงเทพฯ ภายใต้โครงการวิจัย “การถอดบทเรียนกระบวนการพัฒนาและสร้างความเข้มแข็งของพื้นที่ผ่านภาวะการนำร่วม”    

งานวิจัยถอดบทเรียนการพัฒนาครูผู้นำด้านการเรียนรู้และการเปลี่ยนแปลงสังคม ภายใต้ “โครงการผู้นำแห่งอนาคต” เพื่อศึกษาประสบการณ์ แนวคิด ความเชื่อ แรงบันดาลใจของกลุ่มคนหรือองค์กรที่ทำงานด้านการพัฒนาครู ซึ่งเป็นกลุ่มที่มุ่งผลักดันให้เกิด “ครูผู้นำการเปลี่ยนแปลง” หรือครูยุคใหม่ที่มีสมรรถนะ มีความสามารถในการสร้างสรรค์กระบวนการเรียนรู้แบบใหม่ๆ และเป็นกำลังขับเคลื่อนทางสังคมในการสร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืนบนฐานสุขภาวะทางปัญญา เพื่อส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความรู้และทักษะความพร้อมในการดำรงชีวิตให้เท่าทันการเปลี่ยนแปลงในสังคม

Intrapreneur for Change 4 เพื่อนร่วมทางสร้างการเปลี่ยนแปลง เป็น E-Magazine ที่เกาะติดชีวิต 4 Intrapreneur ใน 4 พื้นที่ คือ องค์กรขอนแก่นนิวสปิริต  จ.ขอนแก่น, สถาบันไทยเบิ้งโคกสลุงเพื่อการพัฒนา จ.ลพบุรี, สมาคมประชาสังคมพังงาแห่งความสุข จ.พังงา และมูลนิธิบ้านครูน้ำ จ.เชียงราย เพื่อถอดบทเรียนการทำงานของ 4 Intrapreneur  ที่ร่วมเดินบนเส้นทางการเปลี่ยนแปลงด้วยพลังสร้างสรรค์ เน้นการทำงานกับชาวบ้านและชุมชน พร้อมขับเคลื่อนภาคชุมชน สังคม และธุรกิจเพื่อสังคม สู่การพัฒนาที่ยั่งยืน มีสุขภาวะที่ดีทั้ง กาย ใจ และปัญญา

หนังสือ Intrapreneur for Change: ย่างก้าวการเดินทาง ร่วมสร้างความเปลี่ยนแปลง เป็นการถ่ายทอดเรื่องราว ประสบการณ์ และการเรียนรู้ในแง่มุมต่าง ๆ ของ Intrapreneur หรือคนตัวเล็กหัวใจใหญ่  จาก 4 พื้นที่ ได้แก่ จังหวัดลพบุรี เชียงราย ขอนแก่น และพังงา ซึ่งเป็นคนรุ่นใหม่ที่มีจิตอาสาและมองเห็นโอกาสในการสร้างการเปลี่ยนแปลงทางสังคม ความรู้และประสบการณ์ของพวกเขาที่ได้ร่วมทำงานกับผู้นำในพื้นที่ครั้งนี้ถูกถ่ายทอดออกมาผ่านวิธีการเขียนเชิงเรื่องเล่า โดยภารกิจการเปลี่ยนแปลงเมืองและชุมชนนั้น ขับเคลื่อนเพื่อให้เกิดการสร้างเสริมด้านสุขภาวะทางปัญญา และก่อให้นวัตกรรมทางสังคม ภายใต้การนำ ‘โครงการผู้นำแห่งอนาคต’ ที่ได้รับกรสนับสนุนจาก สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

ผลงานสารคดีจากคณะครุศาสตร์อุตสาหกรรมและเทคโนโลยี ภาควิชาโครงการร่วมบริหารหลักสูตรมีเดียอาร์ตและเทคโนโลยีมีเดีย มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี เพื่อสะท้อนปัญหาที่เกิดขึ้นภายในพื้นที่บางขุนเทียน โดยแยกเป็นประเด็นต่างๆให้เห็นอย่างครอบคลุม ผลงานชุดนี้มีจำนวน 4 ตอน ในตอนนี้เป็นเรื่องราวการสะท้อนมุมมองเยาวชนคนรุ่นใหม่ในฐานะนักข่าวพลเมือง พาไปเจาะลึกเรื่องราวของป่าชายเลนบางขุนเทียน พูดคุยกับชาวบ้านถึงวิถีชีวิตที่อุดมสมบูรณ์ด้วยแหล่งธรรมชาติ กับการเผชิญหน้ากับปัญหามลพิษความทรุดโทรมที่กำลังคืบคลาน และหนทางอยู่รอดอย่างสมดุลระหว่างชีวิตและธรรมชาติ

ผลงานสารคดีของเยาวชนจากค่ายสารคดีครั้งที่ 13 ภายใต้หัวข้อ 'เปลี่ยนแปลงเพราะแบ่งปัน' 12 เรื่องสารคดีในนิตยสารสารคดีฉบับพิเศษ เปิดเรื่องราวและมุมมองของเยาวชนที่มีต่องานจิตอาสาที่สร้างการเปลี่ยนแปลงตั้งแต่ในระดับปัจเจกบุคคล ชุมชน ไปจนถึงสังคมโลก สะท้อนภาพการแบ่งปันในหลากหลายพื้นที่ทั้งในดงดอย ชนบท เมืองใหญ่ ความเอื้อเฟื้อที่งดงามที่มีต่อคน สัตว์ สิ่งแวดล้อม เป็นอีกหนึ่งพลังเล็ก ๆ ที่จะสะท้อนให้เห็นว่า เราทุกคนล้วนมีพลัง 'เปลี่ยนแปลง' สังคมได้ด้วยการ 'แบ่งปัน'