ปัจจุบันเราใช้อินเตอร์เนตในการสืบค้นข้อมูลและแชร์ข้อมูลสื่อสารถึงกันและกันจนเป็นเรื่องปกติที่คุ้นเคย จนอาจทำให้เราหลงลืมเรื่องภัยและอาชญากรที่แฝงมากับโลกอินเตอร์เนต ซึ่งภัยบนโลกอินเตอร์เนตและอาชญากรเหล่านี้ มักจะแฝงมาในคราบที่เราเองอาจจะคาดไม่ถึง pedophile “โรคใคร่เด็ก” เป็นโรคจิตเวชชนิดที่ชอบมีเพศสัมพันธ์กับเด็ก ซึ่งมีตั้งแต่เด็กวัยที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ ไปจนถึงทารก ข้อมูลที่เราแชร์บนโลกอินเตอร์เนตหากเราไม่ระวังหรือรู้ไม่เท่าทัน สุดท้ายแล้วอาจกลายเป็นเครื่องมือที่จะย้อนกลับมาทำร้ายเราและคนที่เรารักก็เป็นได้ การ์ตูนแอนิเมชัน โครงการขับเคลื่อนงานคุ้มครองเด็กจากภัยออนไลน์

กลุ่มเยาวชนหรือวัยรุ่นเป็นหนึ่งในจำนวนผู้ที่ใช้อินเตอร์เนตมากที่สุดและอาชญากรรมบนโลกไซเบอร์ก็มีให้เห็นในข่าวทุกวันในสังคม อาชญากรบนโลกออนไลน์เหล่านี้ มักจะแฝงตัวมาในคราบคนดีที่เราคาดไม่ถึง ผู้ใหญ่..ใจดี ที่จริงอาจเป็นอาชญากรที่แฝงตัวมาหลอกให้หลงเชื่อ เพื่อล่อลวงไปสู่การละเมิดทางเพศและอาชญากรรมอื่นๆ เพราะผู้ใหญ่ (แปลกหน้า) ที่ใจดีมีแต่ในนิทานหลอกเด็ก หากหลงเชื่อคนง่าย รู้ตัวอีกทีอาจตกเป็นเหยื่อของเหล่าอาชญากรเหล่านี้ การ์ตูนแอนิเมชัน โครงการขับเคลื่อนงานคุ้มครองเด็กจากภัยออนไลน์

COPAT กรมกิจการเด็กและเยาวชน ร่วมกับ มูลนิธิอินเทอร์เน็ตร่วมพัฒนาไทย ภายใต้การสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) นำเสนอข้อมูลการสำรวจสถานการณ์เด็กกับภัยออนไลน์ปี 2563 โดยได้ทำการสำรวจในกลุ่มเด็กมัธยมศึกษา อายุ 12-18 ปี ผลการสำรวจพบหลายประเด็นที่น่าสนใจ เช่น เด็ก 89% เชื่อว่าโลกออนไลน์มีภัยหรือความเสี่ยงต่างๆ 69% มีประสบการณ์ถูกกลั่นแกล้งออนไลน์ด้วยการเรียกถ้อยคำหยาบคาย ดูหมิ่น และมีเด็ก 29% เคยนัดพบเพื่อนออนไลน์ เป็นต้น

คู่มือการจัดการเรียนรู้เพื่อสร้างพลเมืองรู้เท่าทันสื่อสำหรับระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เนื้อหาบรรจุทั้งแนวคิดเบื้องต้น 8 กิจกรรมการเรียนรู้เพื่อสร้างทักษะพลเมืองเท่าทันสื่ออย่างรอบด้าน ทั้งการเข้าใจตนเอง การรู้เท่าทันอารมณ์​ การเคารพสิทธิ์ผู้อื่น การคำนึงถึงความเสี่ยงและความปลอดภัยในโลกออนไลน์ ฯลฯ ปิดท้ายด้วยแบบวัดประเมินทั้งความรู้และทักษะการรู้เท่าทันสื่อ คู่มือนี้สามารถนำไปประยุกต์ใช้เพื่อเรียนรู้ในครอบครัวและกิจกรรมต่างๆ นอกห้องเรียนสำหรับเด็กในกลุ่มวัยเดียวกัน

เสียรู้ เสียทรัพย์ เสียสุขภาพจิต หวังเซ็กซ์ออนไลน์ อันตรายกว่าที่คิด วิดีโออินโฟกราฟฟิค ที่จะช่วยเตือนสติวัยรุ่นหลายๆ คน ถึงเรื่องการไว้ใจคนแปลกหน้าในโลกออนไลน์ เพื่อหวังความสนุก ตื่นเต้น เพียงชั่วครู่ ซึ่งที่จริงนั้นแฝงไว้ด้วยภัยอันตราย เพราะเมื่อตกเป็นเหยื่อนอกจากจะทำให้เสียทรัพย์ ยังทำให้เสียสุขภาพจิต เสื่อมเสียชื่อเสียงและสร้างความอับอายให้แก่ตัวเองและครอบครัว

คลิปวิดีโอ ที่จะช่วยเตือนสติทั้งกับวัยรุ่นและคนทั่วไปว่า “อย่าไว้ใจใคร” แม้จะเป็นคนที่เรารักมากก็ตามก็ไม่ควรส่งภาพลับ หรือ แชร์ข้อมูลส่วนตัวที่อาจกลายเป็นเครื่องมือให้อีกฝ่ายนำกลับมาใช้ทำร้ายเราในภายหลังเมื่อหมดรักต่อกัน นอกจากจะทำให้เราเสียชื่อเสียง เสียความรู้สึก เสียสุขภาพจิตและยังอาจจะถูกติดตามรังควานจากคนแปลกหน้าอีกด้วย

“อย่างให้ความสนุกของเราไปทำร้ายใคร” คลิปวิดีโออินโฟกราฟฟิค CyberBully ที่ช่วยเตือนสติ เรื่องการกลั่นแกล้งรังแกกันบนโลกออนไลน์ ซึ่งมีให้เห็นอยู่บ่อยครั้งและเกิดขึ้นกับทุกแวดวงสังคม จากการนำปมด้อยและข้อผิดพลาดของผู้อื่นมาเผยแพร่และล้อเลียนด้วยความขบขัน เพียงเพื่อสร้างสีสันและเสียงหัวเราะบนโซเชียลมีเดีย โดยไม่ได้คำนึงว่าความสนุกดังกล่าวจะเป็นการสร้างความอับอายและผลกระทบด้านลบที่จะเกิดขึ้นต่อจิตใจของผู้ที่ถูกรังแก

ข้อแนะนำและแนวทางการปฏิบัติสำหรับสื่อมวลชนที่ควรพึงระวัง ในการนำเสนอข่าวที่เกี่ยวข้องกับเยาวชนเรื่องภัยออนไลน์ โดยต้องคำนึงถึงหลักจริยธรรมเป็นหลัก ทั้งเนื้อหาและวิธีการนำเสนอข่าว ไม่ละเมิดสิทธิส่วนบุคคล อีกทั้งข้อควรระวังต่างๆ ที่จะไม่เป็นการสร้างภาพลักษณ์ในทางลบแก่เยาวชนหรือสร้างกระแสวิจารณ์จากสาธารณะ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดผลกระทบต่อตัวเยาวชนและครอบครัวในภายหลัง

แม้ว่ายุคปัจจุบันเยาวชนไทยเติบโตขึ้นมากับการใช้อินเทอร์เน็ตและมีอิสระในการเข้าถึงสื่อออนไลน์ค่อนข้างมาก อีกทั้งสื่อออนไลน์ยังเป็นตัวกลางในการศึกษาค้นคว้าหาข้อมูลและด้วยความคุ้นชินกับการเข้าถึงสื่อออนไลน์ได้อย่างอิสระนี้ อาจทำให้หลงลืมเรื่องภัยที่มากับโลกออนไลน์ คู่มือแนวทางปกป้องคุ้มครองเด็กจากภัยออนไลน์ชุดนี้ มีเนื้อหาข้อมูลที่เกี่ยวกับแนวทางป้องกันภัยออนไลน์ในรูปแบบต่างๆและผลสำรวจพฤติกรรมการใช้งานอินเทอร์เน็ตของเยาวชนไทย ที่สุ่มเสี่ยงที่จะตกเป็นเหยื่อภัยออนไลน์ เพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติ สำรวจป้องกันและช่วยเหลือเด็กจากภัยออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากที่สุด 

“เท่าทันสื่อ สร้างเมืองด้วยมือของทุกคน” ได้รวบรวมแนวคิด ความเห็นและมุมมองจากกิจกรรมและการทดลองใช้เครื่องมือต่าง ๆ ในโครงการย่อยของ MIDL for Inclusive Cities : สร้างเมืองของทุกคน รวมทั้งการทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องกับแนวคิดเรื่องเมือง สิทธิที่จะอยู่ในเมือง เมืองที่นับรวมทุกคน และเท่าทันสื่อ เท่าทันข้อมูลข่าวสาร เท่าทันดิจิทัลในบริบทของความเป็นพลเมืองที่มีส่วนร่วมอีกด้วย

ชุดกิจกรรมการพัฒนาการรู้เท่าทันสื่อ สารสนเทศ และดิจิทัล (Media Information and Digital Literacy – MIDL)เพื่อเสริมสร้างสมรรถนะความเป็นพลเมืองดิจิทัล สำหรับนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย เหมาะสำหรับครูผู้สอนและนักการศึกษาที่ต้องการเสริมทักษะการรู้เท่าทันสื่อฯ ให้กับนักเรียน โดยผู้ใช้สามารถนำไปประยุกต์เพื่อให้เข้ากับสถานการณ์และบริบทที่แตกต่างกันได้

เพลงชุด เด็กปฐมวัยเท่าทันสื่อดิจิทัล สำหรับเด็กช่วงอายุ 3-6 ขวบ เสริมสร้างทักษะการรู้เท่าทันสื่อให้กับเด็กด้วยเพลงและท่าเต้นง่าย ๆ เนื้อร้อง/ทำนอง : ดร.แพง ชินพงศ์