รายการครอบครัวข่าวเด็ก พาไปดูเด็ก ๆ ที่ชมรมฮักนะบ้านโทะ โรงเรียนบ้านโทะ จ.ศรีสะเกษ หนึ่งในโครงการศรีสะเกษติดยิ้ม ที่ภูมิใจกับการเรียนรู้วัฒนธรรมชุมชน ผ่านการสืบสานลายผ้าเอกลักษณ์ของบ้านพะโทะ มีทั้งการมัดย้อมผ้า ปักผ้า ทำให้เด็ก ๆ มีจินตนาการสร้างสรรค์ และยังสนุกกับการสืบต่อเอกลักษณ์ภูมิปัญญาท้องถิ่นของชุมชนอีกด้วย

รายการครอบครัวข่าวเด็ก สำนักข่าวเด็ก โครงการศรีสะเกษติดยิ้ม พาไปที่โรงเรียนอนุบาลบ้านห้วยทับทัน จ.ศรีสะเกษ เด็ก ๆ ที่นี่เรียนรู้เรื่องการทำขนมพื้นบ้าน เป็นรายได้ระหว่างเรียน เกิดเงินออม เป็นทุนการศึกษาระหว่างเรียน เด็ก ๆ ยังเรียนรู้การออกกำลังกาย และการเรียนรู้วิชาชีพรวมถึงเกษตรพอเพียงอย่างหลากหลาย เป็นวิถีชีวิตสุขภาวะของนักเรียนทุกคนในโรงเรียน

สปอตโปรโมทขบวนการเรื่องกินเรื่องใหญ่ ชวนไปดูเด็ก ๆ จาก 7 พื้นที่ที่ลุกขึ้นมาสืบค้นอาหารท้องถิ่นของตนเอง เพื่อนำมาเรียนรู้วัฒนธรรม เข้าใจความต่าง ๆ สื่อสารความมั่นคงของอาหารที่สอดคล้องไปกับทั้งเรื่องเท่าทันสื่อและสิทธิมนุษยชน ดังนั้น สำหรับเด็ก ๆ แล้ว เรื่องกินไม่ใช่เรื่องเล็ก ๆ อีกต่อไป

เด็ก ๆ กลุ่มอีสานตุ้มโฮม จ.ยโสธร จะพาเราไปรู้จักกับ 'ข้าวโป่ง' หรือข้าวเกรียบซึ่งเป็นอาหารพื้นถิ่นของคนอีสาน เพราะคนอีสานมีอาชีพหลักคือการปลูกข้าว ในทุกฤดูหนาวข้าวจะถูกนำมาแปรรูปเป็น 'ข้าวโป่ง' แล้วเก็บไว้รับประทานได้ตลอดทั้งปี ข้าวโป่งยังทำให้ชาวบ้านมีรายได้เสริม เด็ก ๆ ได้ทานอาหารอร่อย ปลอดภัย มีประโยชน์ต่อสุขภาพด้วย

เมนู 'แกงส้มดอกแคปลาดุก' แสนอร่อย ฝีมือน้อง ๆ เยาวชนที่โรงเรียนบ้านแม่เงา อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน เด็กและเยาวชนที่นั่นเรียนรู้ต่อยอดโครงการอาหารปลอดภัยในโรงเรียน จนกลายเป็นแหล่งเรียนรู้และศูนย์รวมอาหารปลอดภัยให้กับเด็ก ๆ นอกจากนี้ยังเกิดการสืบค้นเมนูท้องถิ่น เรียนรู้วิธีการทำอาหารพื้นบ้านตามฤดูกาลที่ดีต่อสุขภาพ เด็ก ๆ สามารถพึ่งพาตนเองได้ มีชีวิตพอเพียง

วิถีชีวิตชุมชนเมือง แม้จะมีเวลาน้อย แต่ก็สามารถทำอาหารทานเองได้ ตัวอย่างเมนูง่าย ๆ แสนอร่อยและสนุกของเด็ก ๆ กลุ่มเยาวชนรองเมืองเรืองยิ้มก็คือ 'ไข่เจียวทรงเครื่อง' การทำไข่เจียวของเด็ก ๆ มากไปกว่ารสชาติอร่อยคือบรรยากาศของมิตรภาพ การได้พูดคุยกันระหว่างผู้ใหญ่กับเด็ก ได้พัฒนาทักษะ ฝึกการช่วยเหลือตัวเอง ทำให้เด็ก ๆ รู้สึกภาคภูมิใจในตัวเองอีกด้วย

น้อง ๆ กลุ่มธนาคารใจอาสา 3 จังหวัดชายแดนใต้ จะพาเราไปทำความรู้จักและเข้าใจวิถีชีวิตของชาวมุสลิมผ่านวัฒนธรรมการกินอาหาร 'ฮาลาล' และเมนู 'ซุปไก่' ที่เป็นเมนูคู่กับวัฒนธรรมที่ยาวนานของชาวมุสลิม

ไปรู้จัก 'โมฮิงกาโต๊ะ' หรือยำขนมจีนแท้ ๆ แสนอร่อย อาหารประจำครอบครัวจากประเทศพม่า โดยเด็กเยาวชนกลุ่ม Rays of youth อ.แม่สอด ใช้กระบวนการเรียนรู้อาหารพื้นถิ่นในชุมชนแรงงานเพื่อสร้างความเข้าใจและอยู่ร่วมกันของกลุ่มคนไทยและพม่าในพื้นที่ อ.แม่สอด จ.ตาก 

ในอดีตเด็ก ๆ หลายคนที่โรงเรียนบ้านเทิน อ.กันทรารมย์ จ.ศรีสะเกษ รู้สึกอายที่จะบอกอาชีพของพ่อแม่ซึ่งเป็นคนขายบะหมี่เกี๊ยวในเมืองใหญ่ แต่พอคุณครูพาเด็ก ๆ ลงไปเรียนรู้วิธีการทำบะหมี่เกี๊ยว ให้คุณพ่อคุณแม่ได้เข้ามาสอนเด็ก ๆ ทำบะหมี่เกี๊ยว ทำให้เด็ก ๆ เปลี่ยนทัศนคติ เกิดความภาคภูมิใจและเห็นคุณค่าในการทำบะหมี่เกี๊ยวที่เชี่ยวชาญของพ่อแม่ เกิดการขยายต่อความรู้เป็นหลักสูตรภูมิปัญญาท้องถิ่นในโรงเรียน ทำให้เด็ก ๆ มีรายได้เสริมจากการทำ 'บะหมี่เกี๊ยวทุ่งเทิน' แสนอร่อยอีกด้วย

เรียนรู้และเข้าใจความต่าง เห็นคุณค่าวัฒนธรรมผ่านอาหารประจำถิ่น สำหรับคลิปนี้เป็นผลงานของกลุ่มเด็กเยาวชนแดข่องนี้ดีแต้ จ.เชียงใหม่ เด็ก ๆ จะมาสาธิตวิธีทำลาบหมูอาข่า ซึ่งเป็นอาหารประจำถิ่น อุดมด้วยสมุนไพร อร่อย และยังได้ประโยชน์ต่อสุขภาพ ทำให้เด็ก ๆ ได้ภูมิใจในวัฒนธรรมของตนเอง รวมถึงการเรียนรู้วิถีความยั่งยืนของอาหารอีกด้วย 

รายงานวิจัยเชิงคุณภาพ โครงการเด็กอุดรรักษ์บ้าน เพื่อศึกษาปัจจัยความสำเร็จและอุปสรรคปัญหา ที่เกิดขึ้นในกระบวนการสื่อสารสร้างสรรค์ของแกนนำเยาวชนเครือข่าย ดีจังอีสานตุ้มโฮม ในพื้นที่เมืองอุดรธานี ภายใต้แนวคิด ๓ ดี วิถีพลเมือง ผ่านกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการ ผลิตสื่อสร้างสรรค์และมหกรรมดีจังอีสานตุ้มโฮม ให้แก่เยาวชนและชุมชน เพื่อให้มีทักษะในการคิดวิเคราะห์ รู้เท่าทันในการเลือกใช้สื่ออย่างเหมาะสม สร้างสรรค์สื่อให้มีประโยชน์และมีความรับผิดชอบร่วมกัน โดยใช้ภูมิปัญญาของทุกฝ่ายในชุมชน สร้างความตระหนักรักในศิลปวัฒนธรรมและคุณค่าในภูมิปัญญาท้องถิ่น อีกทั้งยังส่งเสริมให้แกนนำเยาวชนนักสื่อสาร มีจิตอาสาเพื่อชุมชนอีสาน มีความรับผิดชอบและความเข้าใจในงานที่ทำ เพื่อพัฒนาเป็นนักสื่อสารมวลชนที่มีคุณภาพต่อไป

งานวิจัยเชิงคุณภาพ เพื่อศึกษาปัจจัยความสำเร็จและกระบวนการพัฒนาในพื้นที่บ้านหว้าน ด้วยสื่อสร้างสรรค์ของแกนนำนักสื่อสารเยาวชนศรีสะเกษ ฮักบ้านเกิด กลุ่มยูอีสาน ที่นำไปสู่การพัฒนาเยาวชนและชุมชน ให้รู้เท่าทันสื่อ เท่าทันตัวเอง เท่าทันสังคม และเพื่อต่อยอดขยายผลไปยังพื้นที่สร้างสรรค์อื่น ด้วยแนวคิด ๓ ดี สื่อดี พื้นที่ดี ภูมิดี โดยให้เยาวชนและคนในชุมชนมีส่วนร่วมในการคิดออกแบบ ลงมือปฏิบัติกิจกรรมสื่อ หรือ ใช้นวัตกรรมให้สอดคล้องกับบริบทของชุมชน อีกทั้งยังส่งเสริมให้คนในชุมชนได้เห็นคุณค่าในตัวเองและเรียนรู้ อนุรักษ์ประเพณี วิถีชีวิต ศิลปวัฒนธรรมและภูมิปัญญา ต่อเนื่องกับโครงการโรงเรียนหมู่บ้านศีล ๕ ตามรอยพ่ออย่างพอเพียง เพื่อบรรเทาปัญหาเด็กเยาวชนและลดช่องว่างระหว่างบ้าน วัด โรงเรียนหรือส่วนราชการ และยังส่งเสริมให้เยาวชนเห็นคุณค่าของผู้สูงวัยที่เป็นแหล่งทางภูมิปัญญาและความรู้